Nền
an ninh biển Đông trong giai đoạn hiện nay đang diễn ra hết sức căng thẳng
trước sự hung hãn của Trung Quốc. Kể từ giữa năm 2007 đến nay, tranh chấp ở
Biển Đông trở nên căng thẳng và nóng bỏng hơn với một số va chạm xảy ra liên
quan đến xác lập và bảo vệ chủ quyền, khai thác và bảo tồn tài nguyên biển cùng
những tranh cãi gay gắt trên các diễn đàn ngoại giao khu vực. ARF đang đứng trước một sứ mệnh quan trọng
và đầy thách thức nhất. Đó là làm thế nào để bảo đảm an ninh và hòa bình cho biển Đông.
1. Diễn đàn an ninh khu vực ASEAN - ARF là kênh đối
thoại bình đẳng và quan trọng về vấn đề tranh chấp biển Đông
Cho đến nay, ARF được coi là diễn đàn đưa ra các giải
pháp rõ ràng và hiệu quả hơn đối với các vấn đề chính trị và an ninh trong khu
vực. Mặc dù đôi khi chưa thực tỏ ra có hiệu lực cao, nhưng ARF là diễn đàn an
ninh quốc tế quan trọng nhất, là nơi quy tụ các quan chức, giới quân sự cũng
như chuyên gia của ASEAN và các nước đối thoại. Khi tranh chấp xảy ra, các quốc gia
thành viên cùng nhau thảo luận về nguyên nhân gây căng thẳng, quan điểm của
mình về vấn đề này để từ
đó đạt được một sự nhất trí rất cao về phương hướng giải quyết.
Đối với vấn đề biển Đông, việc duy trì sự ổn định, an
ninh và an toàn hàng hải là một trong những chủ đề chính được bàn thảo và thu
hút sự chú ý của dư luận tại Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF). Ngoài việc thảo
luận, ở ARF các bên còn có cơ hội thể hiện tiếng nói, chính kiến của mình trên
trường quốc tế. Từ đó, các quốc gia thành viên cùng đi đến thống nhất, đưa ra
tuyên bố chung giải quyết tranh chấp.
Tuy nhiên, điều đáng nói là thành viên của ARF không chỉ gói gọn trong phạm vi ASEAN mà còn có sự tham gia nhiều nước
lớn, đơn cử như Trung Quốc, Mỹ, Anh, Nhật Bản..Vì quyền lợi của quốc gia mình, an ninh biển Đông đang bị đe dọa đã không còn là vấn đề của
riêng các nước Đông Nam Á với Trung Quốc mà còn nhận được sự quan tâm của nhiều nước thành viên ARF. Dù không liên quan trực tiếp đến vấn đề Biển Đông
nhưng do Biển Đông là huyết mạch quan trọng sống còn của Nhật Bản, Australia, Ấn Độ...nên các nước này đã lên tiếng yêu cầu nhanh chóng giải
quyết tranh chấp. Riêng Mỹ, để ngăn tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ra toàn thế
giới, đe dọa đến vị thế số 1 của mình, Mỹ đã tiến hành ngoại giao mạnh mẽ với
các quốc gia ASEAN. Đặc biệt là cung cấp, hỗ trợ phát triển quốc phòng để ngăn
ngừa khi Trung Quốc có động thái tiêu cực.
Như vậy, không phải lúc nào
trên diễn đàn quốc tế, các
thành viên cũng đạt được sự thống nhất để giải quyết tranh chấp. Riêng vấn đề
biển Đông đã xuất hiện nhiều quan điểm khác nhau. Các nước ASEAN có tranh
chấp và các nước có liên quan đều ủng hộ các quan điểm của ASEAN về giải quyết vấn đề Biển
Đông trong hòa bình.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu triển khai “đường lưỡi bò”
nhằm chiếm trọn biển Đông. Mặc dù chưa tìm được hướng giải quyết
chung nhưng đóng
góp của ARF đối với an ninh biển Đông vẫn rất quan
trọng. Đó là thúc đẩy đối thoại trong khu vực, giúp cho các nước thành viên có
được tiếng nói trên trường quốc tế.
2. Duy trì hòa bình và an
ninh biển Đông
Khi
các quốc gia vẫn đang xung đột gay gắt thì ARF cần có
vai trò quan trọng để làm giảm nhiệt bầu không khí căng thẳng ở biển Đông do
Trung Quốc gây ra. Trước đây, ARF đã có những giải pháp rõ ràng và hiệu quả đối
với các vấn đề chính trị và an ninh trong khu vực nhưng khi áp
dụng trên thực tế vẫn chưa thể hiện vị thế quan trọng của mình. Chính vì vậy,
khi tranh chấp biển Đông xảy ra, là một diễn đàn an ninh khu vực chấu Á - Thái
Bình Dương, ARF không thể làm ngơ, bỏ mặc cho các quốc gia tự giải quyết. Chưa
kể phạm vi của tranh chấp biển Đông nay đã không còn là trách nhiệm riêng giữa
Đông Nam Á với Trung
Quốc nữa mà đã có ảnh hưởng mang tầm quốc tế. Nếu ARF đưa ra cách giải quyết
phù hợp thì đây được coi là một nỗ lực nhằm mở rộng vị thế
của diễn đàn.
Được
thành lập với tư cách là một diễn đàn nên ARF không thể tự mình đưa ra cơ chế
giải quyết tranh chấp trên Biển Đông. Điều ARF có thể làm là phát huy vai trò chủ
động thúc đẩy việc tuân thủ các nguyên tắc, chuẩn mực của khu vực cũng như luật
pháp quốc tế giữa các quốc gia có tranh chấp. Từ đó dàn xếp tranh chấp theo
luật quốc tế thông qua đàm phán và tham vấn thân thiện giữa các quốc gia có
tranh chấp trực tiếp trên cơ sở Công ước Luật Biển 1982 và các điều ước khu
vực. Hoan nghênh các nỗ lực hướng đến hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông
(COC) trên cơ sở đồng thuận. Kêu gọi ngoại giao phòng ngừa để ngăn chặn leo
thang trong tranh chấp lãnh hải ở biển Đông. Đồng thời nghiêm cấm sử dụng vũ lực ở biển Đông.
Tạo ra môi trường hòa bình, hữu nghị và
hòa hợp là rất cần thiết giữa Trung Quốc và ASEAN, cùng các nước có liên quan. Với
lợi thế là một diễn đàn mở rộng, quy tụ được số lượng
nước lớn đóng vai trò quan trọng đến hòa bình thế giới như Mỹ, Nga, Trung Quốc…,
ARF thực sự là cầu nối đưa đến sự hòa bình, ổn định cho nền an ninh khu vực.
Như vậy, ARF có vai trò như một kênh đối
thoại bình đẳng giữa các quốc gia thành viên cũng như giảm căng thẳng xung đột
khi thúc đẩy các quốc gia có tranh chấp giải quyết xung đột trên cơ sở hòa
bình.
Nhận xét: Thực tế cho
thấy, mặc dù các nước có cơ hội thể hiện quan điểm của mình trên trường quốc tế
thông qua ARF nhưng việc giải quyết tranh chấp bằng hòa bình vẫn chưa được
thống nhất. Sự mềm dẻo đôi khi không mang lại hiệu quả thật sự. Khi quyền lợi
của các bên bị ảnh hưởng, khi không có được sự nhất trí thì giảm thiểu căng
thẳng bằng biện pháp hòa bình chỉ mang tính tạm thời. Nhất là khi Trung Quốc
vẫn tiến hành các hoạt động tiêu cực ở biển Đông, khi Mỹ vẫn “núp bóng” các
nước ASEAN để nhen nhóm, kích động chiến tranh bằng vũ lực thì việc ARF duy trì
nền an ninh hòa bình trong khu vực sẽ còn rất lâu dài và gặp nhiều khó khăn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét