BÀI TẬP CÁ NHÂN MÔN CÔNG PHÁP QUỐC TẾ

TÌNH HUỐNG

Watman và Caron là hai quốc gia đang có tranh chấp về biên giới trên bộ. Trong phiên đàm phán diễn ra ngày 5/4/2009, Watman tuyên bố, trong trường hợp cần thiết, sẽ sử dụng lực lượng vũ trang để giải quyết tranh chấp.

Ngày 5/5/2009, Watman công bố đã thành công trong việc làm giàu uranium ở quy mô lớn sau khi giải quyết được các vấn đề kỹ thuật trọng yếu trong quá trình sản xuất. mặc dù chính quyền Watman khẳng định mục đích duy nhất của họ là nhằm tạo ra năng lượng điện, nhiều quốc gia đã cáo buộc Watman đang theo đuổi một chương trình hạt nhân nằm phát triển vũ khí nguyên tử.

          Lo ngại trước tuyên bố của chính phủ Watman đưa ra 30 ngày trước đó, Caron quyết định ném bom nhằm phá hủy tất cả các cơ sở sản xuất hạt nhân của Watman.

          Hãy cho biết

          - Hành vi của Caron có phù hợp với phát luật quốc tế không? Vì sao?

          - Watman có quyền áp dụng các biện pháp hợp pháp nào trước hành vi của Caron? Vì sao?

 GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

1. Hành vi của Caron không phù hợp với pháp luật quốc tế. Vì:

          - Hành vi của Caron đã vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp quốc tế được quy định trong Hiến chương Liên hợp quốc.

          Khoản 4 Điều 2 Hiến chương LHQ quy định: “Tất cả các nước thành viên LHQ từ bỏ đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhằm chống lại sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào cũng như bằng cách khác trái với những mục đích của LHQ”. Nguyên tắc này cũng được phát triển và ghi nhận cụ thể hơn Tuyên bố 24/10/1970 của Liên hợp quốc. Hành vi Caron ném bom các cơ sở hạt nhân của Watman đã vi phạm nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực để giải quyết xung đột giữa 2 quốc gia. Đây là nguyên tắc trung tâm trong các nguyên tắc của Luật quốc tế. Cho nên khi vi phạm nguyên tắc này cũng bị coi là xâm phạm tất cả các nguyên tắc còn lại của hệ thống các nguyên tắc cơ bản.

- Hành vi của Caron không thuộc một trong ba ngoại lệ nguyên tắc cấm đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp quốc tế. Luật Quốc tế cho phép hành vi sử dụng vũ lực một cách hợp pháp. Đó là: Thực hiện quyền tự vệ của quốc gia khi có sự tấn công vũ trang của quốc giá khác; Sử dụng các biện pháp vũ trang và phi vũ trang trên cơ sở Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Sử dụng các biện pháp vũ trang và phi vũ trang để thực hiện quyền dân tộc tự quyết. Hành vi của Caron không phải là hành vi tự vệ chính đáng. Hiến chương LHQ quy định các quốc gia có quyền tự vệ chính đáng trong trường hợp quốc gia đó đã bị tấn công vũ trang. Hiến chương không cho phép các quốc gia được sử dụng vũ lực để ngăn chặn, tự vệ trước bằng vũ lực.

Việc Caron ném bom các cơ sở hạt nhân của Watman đã gây ra hậu quả nghiêm trọng về của cải và tính mạng của quốc gia Watman. Thậm chí, nó là nguyên nhân gây rò rỉ chất phóng xạ, ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống sinh hoạt của người dân nơi đây.

Quay lại vấn đề của Watman, căn cứ vào “Hiệp ước cấm phổ biến vũ khí Hạt nhân” năm 1968 ta có thể chia 2 trường hợp:

- Watman là thành viên của Hiệp ước này thì việc làm giàu Urani của Watman phải vì mục đích hòa bình. Nếu nước này có động thái sản xuất vũ khí hạt nhân thì ngay lập tức bị ra khỏi Hiệp ước.

- Watman không phải là thành viên của Hiệp ước thì Watman phải có nghĩa vụ phải tôn trọng Hiệp ước.

Thực tế, việc xác định mục đích thật sự của Watman là rất khó. Tuy nhiên dù có căn cứ khẳng định việc làm của Watman là trái luật quốc tế thì luật quốc tế vẫn không cho phép các nước khác sử dụng vũ lực để đáp trả hay ngăn chặn.

2. Watman có quyền áp dụng các biện pháp hợp pháp sau đây:

a)  Tự vệ chính đáng

Điều 51 Hiến chương Liên hợp quốc quy định: “Không có một điều khoản nào trong Hiến chương này làm tổn hại đến quyền tự vệ cá nhân hay tập thể chính đáng trong trường hợp Thành viên Liên Hiệp Quốc bị tấn công vũ trang…”. Quyền tự vệ hợp pháp quốc gia chỉ tồn tại trong trường hợp quốc gia bị tấn công vũ trang, Ở đây Caron đã có hành động sử dụng vũ trang (ném bom) phá hủy các cơ sở hạt nhân của Watman thì nước này có quyền đáp trả bằng vũ trang tương xứng với sự tấn công đó. Hành vi đáp trả tương xứng được thể hiện ở chỗ: Watman không được sử dụng vũ trang có tính chất hủy diệt mạnh hơn bom như: vũ khí sinh học, vũ khí hủy diệt diệt gây ra tổn thất lớn hơn cho Caron.

Quy định này đã đề cao vấn đề chủ quyền quốc gia. Các quốc gia có quyền sử dụng vũ trang để bảo vệ chủ quyền khi chủ quyền quốc gia đó đang bị xâm phạm nghiêm trọng. Đồng thời, quy định này cũng thể hiện sự bình đẳng giữa các dân tộc.

b) Sử dụng các hình thức trả đũa

          Watman có quyền tiến hành các biện pháp đáp trả đối với bên vi phạm nhằm mục đích trừng phạt hành vi vi phạm luật quốc tế của Caron. Đó là những biện pháp về kinh tế như: trừng phạt thương mại đối với hàng hóa, chính trị như cắt đứt ngoại giao, lên án hành vi trái pháp luật của Caron hoặc vũ trang được tiến hành một cách vừa mức.

c) Giải quyết tranh chấp bằng các phương pháp hòa bình

Biện pháp này được quy định tại Khoản 3 Điều 2 Hiến chương LHQ và được khẳng định lại Tuyên bố 24/10/1970 của Đại hội đồng LHQ. Điều 33 Hiến chương LHQ quy định các phương pháp hòa bình gồm: đàm phán, điều tra, hoà giải, trọng tài, sử dụng những tổ chức hoặc những điều ước khu vực; hoặc bằng các biện pháp hoà bình khác tuỳ theo sự lựa chọn của các bên. Như vậy, Caron có quyền sử dụng một trong các biện pháp trên để giải quyết tranh chấp, kiềm chế xung đột.

c) Tố cáo hành vi vi phạm luật quốc tế nghiêm trọng của Caron với HĐBA

          Hành động Caron ném bom phá hủy các cơ sở hạt nhân của Watman đã vi phạm nghiêm trọng một trong các nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế. Sau cuộc tấn công này, nếu 2 bên không kiềm chế xung đột leo thang thì rất có thể hòa bình khu vực và thế giới sẽ bị đe dọa. Chính vì thế, Watman có quyền tố cáo hành vi vi phạm luật quốc tế của Caron ra HĐBA để xử lý theo chương VII Hiến chương.

          Theo Điều 41 và Điều 42 Hiến chương LHQ, khi Caron có hành vi vi phạm nghiêm trọng Luật quốc tế nhưng chưa tới mức đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế thì HĐBA sử dụng sức mạnh phi vũ trang trong quan hệ với Caron như: cấm vận kinh tế, phong tỏa, cắt đứt một phần hay toàn bộ quan hệ kinh tế, cắt đứt quan hệ ngoại giao...Nếu hành động của Caron làm ảnh hưởng đến an ninh khu vực và quốc tế thì HĐBA có thể tiến hành các biện pháp vũ trang cần thiết để ngăn chặn.

 d) Watman có quyền yêu cầu Caron bồi thường lập tức và thoả đáng những thiệt hại vật chất và nhân mạng mà Caron đã gây ra trong vụ ném bom.

          Caron phải đền bù các thiệt hại vật chất cho Watman bằng tài sản hoặc bằng tiền theo giá trị tương đương với tài sản đã bị thiệt hại.

Thực tế cho thấy, khi xung đột vũ trang ngày càng leo thang, các bên thường đáp trả lại những cuộc tấn công bằng vũ lực thay vì kiềm chế để chọn lựa con đường đấu tranh bằng hòa bình, thương lượng. Đây cũng chính nguyên nhân khiến các cuộc xung đột vũ trang khu vực ngày càng gia tăng và khó giải quyết.

DANH MỤC VIẾT TẮT

1. HĐBA    : Hội đồng bảo an

2. LHQ       : Liên hợp quốc