CTCP có thể lựa chọn
nhiều phương thức huy động vốn khác nhau như: phát hành cổ phiếu, phát hành
trái phiếu, vay vốn ngân hàng, vay các tổ chức, cá nhân trong và ngoài
nước...Tuy nhiên trong các phương thức huy động vốn nói trên thì phát hành cổ
phiếu và phát hành trái phiếu là hai phương thức phản ánh được nét đặc trưng
trong cơ cấu vốn của CTCP, đồng thời thể hiện được thế mạnh về khả năng huy
động vốn của CTCP so với các loại hình doanh nghiệp khác. Vì vậy, LDN cũng
như các luật trước đó khi điều chỉnh vấn đề huy động vốn của CTCP chỉ đề cập
đến hai phương thức này.
1. Huy động vốn bằng phát hành cổ phiếu
Huy động vốn bằng phát hành cổ phiếu
là một quyền năng cơ bản của CTCP. Phương thức này cho phép huy động có hiệu
quả các nguồn tài chính trong xã hội để có được số vốn lớn và ổn định cho hoạt
động của CTCP.Thực chất của phát hành cổ phiếu chính là việc CTCP chào bán cổ
phần để huy động vốn.
Theo LDN , cổ phần là phần chia
nhỏ nhất vốn điều lệ của CTCP. Cổ phần của CTCP có thể tồn tại dưới hai loại
là: cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi. Trong cổ phần ưu đãi lại bao gồm nhiều
loại như: cổ phần ưu đãi biểu quyết, cổ phần ưu đãi cổ tức, cổ phần ưu đãi hoàn
lại và các loại cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định. Còn cổ phiếu
là sự biểu hiện về mặt hình thức của cổ phần. Cổ phiếu là chứng chỉ do CTCP
phát hành hoặc bút toán ghi sổ xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần
của công ty đó. Tùy từng loại cổ phiếu mà pháp luật hay Điều lệ công ty quy
định phải ghi tên hay không. Mỗi cổ phiếu có thể xác nhận một cổ phần hay một
số cổ phần, tuy nhiên về cơ bản thì một cổ phiếu gồm những nội dung sau: Tên, địa chỉ trụ sở chính của công ty; Số và
ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; Số lượng cổ phần và loại cổ phần;
Mệnh giá mỗi cổ phần và tổng mệnh giá số cổ phần ghi trên cổ phiếu;Họ, tên, địa
chỉ thường trú, quốc tịch, số giấy chứng minh nhân dân, Hộ chiếu hoặc chứng
thực cá nhân hợp pháp khác của cổ đông là cá nhân; tên, địa chỉ thường trú,
quốc tịch, số quyết định thành lập hoặc số đăng ký kinh doanh của cổ đông là tổ
chức đối với cổ phiếu có ghi tên; Tóm tắt về thủ tục chuyển nhượng cổ phần; Chữ
ký mẫu của người đại diện theo phép luật và dấu của công ty; Số đăng ký tại sổ
đăng ký cổ đông của công ty và ngày phát hành cổ phiếu; Các nội dung khác theo
quy định tại LDN đối với cổ phiếu của cổ phần ưu đãi.
CTCP cần có sự cân nhắc cổ phần của
từng loại được quyền chào bán. Bởi trên thực tế việc phát hành cổ phiếu có thể
ảnh hưởng đến quyền lợi của các cổ đông hiện hữu trong công ty và có thể làm
thay đổi cơ cấu tổ chức trong CTCP.
1.1.
Phương thức phát hành của cổ phiếu
LDN quy định hai phương thức phát hành cổ phiếu đó là: phát
hành cổ phiếu ra công chúng và phát hành cổ phiếu riêng lẻ. Tuy nhiên, các nội
dung cụ thể của phát hành cổ phiếu ra công chúng, LDN không trực tiếp điều
chỉnh mà do pháp luật về chứng khoán, về thị trường chứng khoán điều chỉnh gồm
điều kiện, phương thức, thủ tục chào bán.
a) Phát hành cổ phiếu ra công chúng
Căn cứ vào Luật Chứng
khoán về chào bán chứng khoản ra công chúng thì phát hành cổ phiếu ra công
chúng thực hiện theo các phương thức sau đây:
1. Thông qua phương tiện thông tin đại chúng
2. Chào bán chứng khoán cho từ một trăm nhà đầu
tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
3. Chào bán cho một số lượng nhà đầu tư không
xác định.
Khi thực hiện phát hành cổ phiếu ra
công chúng thì CTCP được gọi là công ty đại chúng. Do được bán rộng rãi
cho tất cả các nhà đầu tư có nhu cầu trong xã hội nên để bảo vệ các nhà đầu tư,
đặc biệt là các nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm nên CTCP khi thực hiện phát cổ
phiếu theo phương thức này phải chịu sự ràng buộc của pháp luật về chứng khoán.
CTCP phải thực hiện chế độ báo cáo, công bố thông tin và chịu sự giám sát chặt
chẽ giám sát của pháp luật. Về hình thức thì phát hành cổ phiếu ra công chúng
được pháp luật phân biệt giữa phát hành cổ phiếu lần đầu và phát hành thêm cổ
phiếu bổ sung.
b) Phát hành cổ phiếu riêng lẻ
Trước đây, việc phát hành cổ phiếu
riêng lẻ thường để chào bán cho những cổ đông trong CTCP nhằm huy động thêm vốn
điều lệ. Nhưng hiện nay, việc chào bán cổ phiếu riêng lẻ không chỉ hướng tới
các thành viên trong CTCP mà còn mở rộng ra các nhà đầu tư bên ngoài có nhu
cầu. Do đó, để đảm bảo thị trường chứng khoán phát triển ổn định, sôi nổi và để
đưa phương thức này đi vào khuôn khổ có sự quản lý của pháp luật tlẻ.
có thể hiểu chào bán cổ phần riêng lẻ là việc chào bán
cổ phần hoặc quyền mua cổ phần trực tiếp và không sử dụng các phương tiện thông
tin đại chúng cho một trong các đối tượng sau:
1.
Các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp
2. Dưới 100 nhà đầu tư không phải nhà đầu tư
chứng khoán chuyên nghiệp
Thông thường các nhà đầu tư chứng
khoán này là các khách hàng đặc biệt như các các công ty bảo hiểm, công ty đầu
tư chứng khoán...So với cổ phiếu công chúng thì cổ phiếu riêng lẻ chỉ bán cho
phạm vi các nhà đầu tư được chọn lọc từ trước với số lượng hạn chế, nhằm huy
động thêm một lượng vốn nhỏ hoặc cần tăng vốn điều lệ mà không muốn thực hiện
phát hành cổ phiếu ra công chúng (phải cần đến chi phí phát hành lớn).
1.2.
Điều kiện phát hành cổ phiếu
Vì việc phát hành cổ phiếu có ảnh
hưởng to lớn tới hoạt động của thị trường chứng khoán và tác động tới cơ cấu tổ
chức của CTCP nên LDN yêu cầu CTCP phát hành phải đáp ứng được các điều
kiện:
Đối với cổ phần phổ thông, LDN quy định: “Các cổ đông sáng lập phải cùng nhau đăng ký
mua ít nhất 20% tổng số cổ phần phổ thông được quyền chào bán và phải thanh
toán đủ số cổ phần đã đăng ký mua trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày công
ty được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh”. Yêu cầu này đặt ra thường
nhằm vào các CTCP mới thành lập và thực hiện phát hành cổ phiếu lần đầu. Đối
với các công ty này, đây là thời điểm công ty chưa khẳng định được năng lực
hoạt động của mình cũng như khả năng tài chính để bảo đảm an toàn trong các
quan hệ với đối tác bên ngoài và với công chúng đầu tư. Do đó pháp luật phải
đưa ra các quy định để gắn chặt quyền lợi và trách nhiệm của các cổ đông sáng lập
với lợi ích của công ty và đề cao trách nhiệm của họ trong giai đoạn đầu thành
lập CTCP đối với công chúng đầu tư.
Giá chào bán cổ phiếu được LDN quy định: “Giá chào bán cổ phần không
được thấp hơn giá thị trường tại thời điểm chào bán hoặc giá được ghi trong sổ
sách của công ty cổ phần tại thời điểm gần nhất”. Giá chào bán cổ phiếu là
giá của cổ phiếu do CTCP tự xác định để công ty thực hiện bán đấu giá cổ phiếu
trên thị trường hoặc để mời các nhà đầu tư mua cổ phiếu của mình. Còn giá cổ
phiếu trên thị trường là giá giao dịch của cổ phiếu trên thị trường chứng
khoán. Giá thị trường của cổ phiếu phản ánh giá trị thực của cổ phần. Bởi vậy,
hiện nay LCK chỉ quy định mệnh giá cho cổ phiếu chào bán lần đầu là 10.000
đồng để làm đại lượng xác định vốn điều lệ của CTCP khi thực hiện phát hành cổ
phiếu lần đầu. Việc LDN đưa ra giá chào bán cổ phần như trên là để đảm bảo
việc chào bán cổ phiếu của CTCP cho các cổ đông được thực hiện một cách công
bằng và hạn chế việc CTCP tạo ra các ưu thế cho các cổ đông có ưu đãi và những
bất lợi cho các cổ đông khác.
Bên cạnh quy định cứng về giá chào bán
cổ phiếu ở trên thì LDN vẫn đưa ra một vài ngoại lệ cho CTCP được chào bán
cổ phần với giá thấp hơn quy định, đó là các trường hợp:
1. Cổ phần chào bán lần đầu tiên cho những người
không phải là cổ đông sáng lập
2. Cổ phần chào bán cho tất cả cổ đông theo tỷ
lệ cổ phần hiện có của họ ở công ty
3. Cổ phần chào bán cho người môi giới hoặc
người bảo lãnh. Trong trường hợp này, số chiết khấu hoặc tỷ lệ chiết khấu cụ
thể phải được sự chấp thuận của số cổ đông đại diện cho ít nhất 75% tổng số cổ
phần có quyền biểu quyết.
4. Các trường hợp khác và mức chiết khấu trong
các trường hợp đó do Điều lệ công ty quy định.
Ngoài ra, LDN cho phép nếu cổ đông của
công ty không có nhu cầu thực hiện quyền ưu tiên mua cổ phiếu mới phát hành của
công ty thì các cổ đông này được chuyển quyền ưu tiên mua của mình cho người
khác để tạo điều kiện cho CTCP khi phát hành cổ phiếu riêng lẻ có thể bán hết
số cổ phiếu dự định phát hành. Người mua cổ phiếu phải là những đối tượng đã
được công ty xác định từ trước.
a) Phát hành cổ phiếu ra công chúng
CTCP phải đáp ứng các điều kiện sau:
Thứ nhất, CTCP muốn chào bán cổ
phiếu phải có tiềm lực tài chính, thể hiện ở mức vốn điều lệ đã góp tại thời
điểm đăng ký chào bán cổ phiếu. Mức vốn điều lệ mà CTCP phải thỏa mãn là 10 tỉ
VNĐ tính theo sổ sách ghi trên sổ kế toán.
Thứ hai, CTCP có nhu cầu chào
bán cổ phiếu ra công chúng phải là công ty kinh doanh có hiệu quả. Điều đó phải
được thể hiện cụt hể ở kết quả kinh doanh của công ty đó vào năm liền trước năm
đăng ký chào bán. Kết quả kinh doanh của CTCP phải được xem xét trên cả hai
phương diện: năm liền kề trước đó CTCP phải có lãi và công ty không có lỗ lũy
kế tính đến năm đăng ký chào bán cổ phiếu.
Thứ ba, CTCP dự định chào bán
cổ phiếu ra công chúng phải có sự chấp thuận của Đại hội đồng cổ đông về phương
án phát hành và phương án sử dụng vốn huy động được từ đợt chào bán. Điều kiện
này được đặt ra nhằm đảm bảo Đại hội đồng cổ đông của công ty phát hành được
quyền quyết định cao nhất đối với định hướng phát triển của CTCP đã quy định
trong LDN
b) Phát hành cổ phiếu riêng lẻ
Theo Điều 8 Chương 3 của NĐ 01/2010/NĐ-CP thì
điều kiện để CTCP có thể phát hành cổ phiếu riêng lẻ là:
Thứ nhất, phải là CTCP
hoặc các doanh nghiệp chuyển đổi thành CTCP, ngoại trừ các doanh nghiệp 100%
vốn nhà nước chuyển đổi thành CTCP.
Thứ hai, phát hành cổ phiếu riêng
lẻ không tác động tới sự thay đổi về quyền lợi cổ đông hiện hữu và cơ cấu tổ
chức của CTCP như phát hành ra công chúng. Do đó, ngay trong quyết định thông
qua phương án chào bán và phương án sử dụng số tiền thu được từ đợt chào bán
của đợt phát hành cổ phiếu riêng lẻ thì chỉ cần Hội đồng quản trị thông qua. Vì
số lượng người mua nhất định nên trong phương án chào bán phải xác định rõ đối
tượng và số lượng nhà đầu tư được chào bán dưới 100 nhà đầu tư và hạn chế
chuyển nhượng cổ phần tối thiểu trong vòng 01 năm kể từ ngày hoàn thành đợt
chào bán.
Thứ ba, có hồ sơ
đăng ký chào bán cổ phần riêng lẻ đầy đủ và hợp lệ gửi tới cơquan nhà nước có
thẩm quyền chậm nhất 20 ngày trước ngày dự kiến thực hiện việc chào bán, trừ
trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác.
Thứ tư, các đợt chào
bán riêng lẻ phải cách nhau ít nhất sáu tháng.
Thứ năm, đảm bảo tuân
thủ các quy định về tỷ lệ góp vốn, hình thức đầu tư, trong trường hợp có sự
tham gia của nhà đầu tư nước ngoài.
xem thêm: thành lập công ty cổ phần
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét